Cội Nguồn Tộc Nguyễn Văn (Thạnh Mỹ – Thăng Bình)
Theo lời kể của các cụ cao niên, cũng như qua tài liệu: “Các triều đại VN” của Quỳnh Cư và Đỗ Đức Hùng thì tất cả các dòng tộc vào khai phá vùng đất Quảng Nam xưa đều là di dân theo chân các chúa Nguyễn từ vùng Thanh Hóa mà ra.
Như chúng ta biết khi nhà Mạc cướp ngôi nhà Lê. Vua lê phải chạy lánh nạn qua Lào; Nguyễn Kim cũng đưa gia đình theo cùng, sau đó cũng cố lực lượng quay về đánh đuổi nhà Mạc, khôi phục nhà Lê, vì vậy được Vua Lê tin tưởng trao cho nhiều trọng trách và quyền hành. Năm Ất Tỵ 1545 bị Dương chấp – Nhất (hàng tướng nhà Mạc) đầu độc chết. Quyền hành rơi vào tay Trịnh Kiểm con rễ của Nguyễn Kim (Chồng Ngọc Bảo). Kiểm muốn thâu tóm quyền lực bèn tìm cách hảm hại con cháu họ Nguyễn. Nguyễn Uông con cả Nguyễn Kim bị hảm hại chết. Em là Nguyễn Hoàng thấy thế cáo bệnh nằm nhà đồng thời cho người đến thỉnh ý cụ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Cụ Trạng bảo:
“ Hoành sơn nhất đới, vạn đợi dung thân”.
Hiểu ý cụ, Nguyễn Hoàng nhờ Ngọc Bảo nói với Trịnh Kiểm trình vua Lê cho Hoàng vào trấn giữ vùng đất Thuận Hóa. Kiểm đồng ý trình vua Lê cho Nguyễn Hoàng vào trấn thủ vùng Thuận Hóa đồng thời giao cho toàn quyền quyết định mọi việc.
Năm 1558 Nguyễn Hoàng đem gia đình, thuộc hạ và rủ thêm đồng hương ở Tống Sơn, Nghĩa Dũng Thanh Hóa đi cùng. Ông cho lập đồn ở Ái Tử (Quảng Trị) và bắt đầu công cuộc khai phá vùng đất mới. Nhờ biết trọng dụng nhân tài, đãi ngộ, vỗ về dân chúng nên số người theo vào càng đông việc mở mang và phát triển kinh tế được thuận lợi.
Những năm đầu ông còn phải cống nạp cho đàng ngoài hằng năm cả tiền bạc và lương thảo. Nhưng đến năm 1600 ông gã Ngọc Tú cho Trịnh Tráng con trưởng của Trịnh Tùng thì không còn lệ thuộc đàng ngoài nữa. Cũng từ đó hai họ Trịnh – Nguyễn trở thành đối địch, kình chống nhau suốt 20 năm sau lấy sông Gianh làm giới tuyến phân chia 2 miền.
Năm 1613 Nguyễn Hoàng mất, ngôi chúa trao lại cho Nguyễn Phúc Nguyên. Phúc Nguyên cho di dân vào khai phá vùng phía Nam đèo Hải Vân lập nên tỉnh Quảng Nam, cử con trưởng là Phúc Kỳ làm trấn thủ ở Quảng Nam. Như vậy các dòng tộc vào khai cơ lập nghiệp ở Quảng Nam lúc bấy giờ đều di dân theo chân chúa Nguyễn Phúc Nguyên (1613 – 1635) từ Thanh Hóa vào. Các dòng tộc lập nên làng Thạnh Mỹ thời đó có dòng tộc của chúng ta. Vậy tổ tiên chúng ta xuất phát từ Thanh Hóa mà ra.
(Ghi theo lời Ông Nguyễn Thế Phụ)
